4-انواع فعل (درس یازدهم و درس 11 دوازدهم)

انواع فعل در زبان فارسی و طرز ساخت آنها      
1)ماضی ساده/ مطلق =بن ماضی+شناسه های ماضی :  رفتم / رفتی/ رفت / رفتیم / رفتید / رفتند.
نکته: گاهی در قدیم برای زینت بخشیدن به فعل ماضی ساده پیشوند

ب»می افزودند :           بگفت ای هوادار مسکین من      برفت انگبین یار شیرین من

۲)ماضی استمراری=می+ماضی ساده :  می رفتم / می رفتی / می رفت /می رفتیم / می رفتید / می رفتند
نکته 1:  گاهی در قدیم به جای می» از پیشوند همی» استفاده می کردند : 

همی کشت  و  همی گفت  ای دریغا        که باید کشتن و هشتن در این دشت

نکته 2: گاهی در قدیم به جای می» در اول فعل ، از پسوند ی » در اخر فعل استفاده  می شد : 

کبوتران  به  طاعت  و مطاوعت  او  روزگار  گذاشتندی

3)ماضی نقلی=صفت مفعولی+ام.ای.(است).ایم.اید.اند : رفته ام / رفته ای / رفته است / رفته ایم / رفته اید / رفته اند

نکته : شکل کامل فعل ماضی نقلی ( رفته استم / رفته استی و ) در قدیم گاهی مورد استفاده قرار میگرفت :

آن   شنیدستی ( شنیده ای ) که از عشق  نباید ترسید
4)ماضی بعید=صفت مفعولی+ بودم.بودی.بود.بودیم.بودید.بودند :   رفته بودم / رفته بودی / رفته بود /.
5)ماضی التزامی=صفت مفعولی+باشم.باشی.باشد.باشیم.باشید.باشند :  رفته باشم / رفته باشی / رفته باشد / .

6) ماضی مستمر/ ملموس = داشت + شناسه + ماضی استمرای فعل اصلی: داشتم میرفتم/ داشتی میرفتی/ داشت می رفت/.

نکته : گاهی بین دو جزء کمکی و اصلی ماضی مستمر فاصله ایجاد می شود که نباید ما را به اشتباه بیندازد  :

داشتم  کم کم  به  او  دل  می بستم   ( داشتم می بستم = ماضی مستمر)
7)مضارع اخباری=می+بن مضارع+شناسه های مضارع : می روم / می روی / میرود/.

نکته 1: گاهی در قدیم به جای پیشوند می» از همی» استفاده می شد:

همی گویم و گفته ام بارها            بود کیش من مهر دلدار ها

نکته2 :گاهی این فعل (چه در زمان حاضر چه در قدیم ) بدون علامت خاص به

 کار برده می شود :

بگفت آن جا به صنعت در چه کوشند ؟   بگفت اندوه خرند و جان فروشند.  (کوشند/ خرند / فروشند ، مضارع اخباری هستند)

این کار مشکلاتی را با خود همراه دارد  ( دارد = مضارع اخباری)

نکته3 : گاهی در گذسته به جای می » ا ز ب» در ابتدای فعل استفاده می شد

8)مضارع التزامی= ب+بن مضارع+شناسه های مضارع : ببینم / ببینی / ببیند /

نکته1 : گاهی این فعل بدون پیشوند ب » مورد استفاده قرار مید :

 اگر دستم رسد  (برسد) بر چرخ گردون

نکته2 : گاهی به جای پیشود ب» در اول فعل از می» استفاده می شود و برای تشخیص این فعل از مضارع اخبای فقط باید به معنی آن توجه کرد : 

زاغ گفت: من باری جای نگه دارم و می نگرم (بنگرم) تا چه کنند

نکته3: شکل ظاهری سوم شخص مفرد ماضی استمراری » و دوم شخص جمع مضارع اخباری » در برخی افعال شبه هم هستند و فقط باید در جمله تفاوت آنها را تشخیص داد  :

می خرید ( آن پسر هر روز کتاب می خرید ماضی استمراری» )  و (شما همیشه کتاب می خرید  مضارع اخباری »)

این نکته برای افعال زیر نیز صدق میکند

دریدن / خریدن / لرزیدن / سنجیدن / لغزیدن / پریدن /

 نکته4 : دوم شخص جمع مضارع التزامی و دوم شخص جمع فعل امر از نظر ظاهر کاملا شبیه هم هستند : 

شاید به یزد  بروید ( مضارع التزامی )       به یزد بروید( امر)

9 )مضارع مستمر ( ملموس ):فعل های کمکی از مصدر داشتن »( دارم / داری / دارد / ) + مضارع اخباری  :

دارم می روم / داری می روی / دارد می رود /

نکته : گاهی هم بین جزء کمکی و اصلی مضارع مستمر فاصله ایجاد می شود:

دارم کم کم به موفقیتشان امیدوار می شوم ( دارم می شوم= مضارع مستمر)
10)آینده=خواهم.خواهی.خواهد.خواهیم.خواهید.خواهند+بن ماضی :

خواهم گفت / خواهی گفت/ خواهد گفت/ .

1-لحن و انواع آن(درس 2 فارسی دوازدهم)

2-زاویه دید (درس 5 و 16 فارسی دهم)

3-انواع ادبی(درس 5 فارسی دهم)

4-انواع فعل (درس 18 یازدهم و درس 11 دوازدهم)

5-فعل معلوم و فعل مجهول: (درس یازدهم)

6-نقش دستوری واژه ها در جمله (درس 17 فارسی دهم و درس8 یازدهم و درس 11 یازدهم و درس2 دوازدهم و درس3

7-روابط معنایی کلمات(درس 17 فارسی دهم و درس 5 یازدهم و درس 10 یازدهم و درس 16)